Sinds wanneer is gewoon goed zorgen rebels?

Er worden soms opmerkingen gemaakt die zo vanzelfsprekend lijken dat je ermee instemt, maar je later toch tot nadenken aanzetten. Zo ook een opmerking die voorbijkwam in de afgelopen maand. Die ging ongeveer zo: “Ja hoor, daar gaan we weer. Buiten de lijntjes kleuren. Lekker rebels bezig zijn.”

Rebels?

Ik weet niet hoe het met jullie zit, maar als ik denk aan rebels, dan zie ik een puber voor me die om drie uur ’s nachts een winkelwagentje op het dak van een auto probeert te parkeren. Uiteraard met een half krat bier achter de kiezen. Dát is rebels. Dat is: ‘als mijn moeder dit ziet, heb ik vijf jaar lang straf’-rebels.

Maar wat wij doen?

Wij proberen mensen weer het stuur in handen te geven. We laten bewoners zelf kiezen, zelf proberen, zelf ontdekken wat nog lukt. We schuiven niet alles kant en klaar onder hun neus, maar zeggen: “Wat zou u zelf willen? Wat denkt u dat lukt?” Dat noemen we werken vanuit eigen regie. Wij noemen het: Aan het roer.

En ja, dat betekent soms dat we buiten de gebaande paden stappen. Niet omdat we roekeloos zijn. Niet omdat we regels willen negeren. Maar omdat we geloven dat leven niet in een protocol past. En laten we eerlijk zijn: als het al rebels voelt om iemand zijn eigen jas weer te laten aantrekken of zelf zijn brood te laten smeren, dan is misschien niet de actie rebels, maar het systeem iets te vastomlijnd geworden. Want wat is er eigenlijk zo opstandig aan vertrouwen geven? Wat is er zo grensverleggend aan zeggen: “Probeer het maar, we zijn hier om u te helpen, niet om het van u over te nemen”?

En weet je wat het lastige is van het woord rebels? Daarmee zeggen we eigenlijk ook: dit mag eigenlijk niet. Of: we doen iets wat buiten de regels valt. Terwijl we juist iets doen wat mensgericht, zorgvuldig en professioneel is.

Door het als rebels te benoemen, wekken we onbewust de indruk dat we risico’s nemen die we hadden moeten voorkomen. En precies dat kan ertoe leiden dat collega’s gaan twijfelen. Niet omdat ze niet willen, maar omdat ze bang worden om fouten te maken. Bang dat ze iets doen wat niet mag, daarop aangesproken worden of verantwoordelijk gehouden worden voor mogelijke consequenties. En juist die angst kan ons belemmeren om echt aan het roer te gaan staan.

Regie bij bewoners én medewerkers
Het mooie van Aan het roer is dat het gaat om regie. Niet alleen voor bewoners, maar ook voor medewerkers. Want als we van bewoners vragen dat ze durven proberen en leren omgaan met ongemak, dan mogen wij dat ook van onszelf vragen. Het mag soms een beetje schuren. Een beetje spannend zijn. Dat hoort bij groeien.

Dus nee, je bent geen rockster van de zorg als je een bewoner vraagt wat hij graag zou willen doen vandaag. Je bent gewoon iemand die gelooft dat mensen niet hun menselijkheid verliezen zodra ze zorg nodig hebben. Dat is geen revolutie, dat is professioneel werken. En ja, soms neem je vanuit je vak juist wel even het stuur over. Omdat dat op dat moment het beste is. Ook dat is Aan het roer. Niet alles hoeft ineens anders. Het gaat niet om ‘loslaten om het loslaten’, maar om bewust kiezen. Wie doet wat, wanneer en waarom? Daar zit de kracht. En dat vraagt soms om niks meer dan overleggen en luisteren, elkaar begrijpen.